Średnia krajowa 2024 – ile wynosi średnia płaca w Polsce?
Poziom wynagrodzeń w Polsce rośnie z roku na rok. Wynika to nie tylko z szybkiego rozwoju gospodarczego, ale także z inflacji. Ważnych informacji w tym zakresie dostarcza przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw. Sprawdź, Ile wynosi średnia krajowa w 2024 roku.
Czym jest średnia krajowa?
Średnia krajowa to potoczna nazwa wskaźnika, który określa przeciętną wysokość miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w kraju. Jego obliczaniem w Polsce zajmuje się Główny Urząd Statystyczny. Analiza tego wskaźnika pozwala na ocenę średnich zarobków Polaków. GUS aktualizuje statystyki raz w miesiącu oraz zbiorczo raz do roku.
Trzeba jednak zaznaczyć, że obliczając średnią krajową, GUS weryfikuje dochody osób zatrudnionych w podmiotach zatrudniających co najmniej 10 pracowników, a więc nie uwzględnia mikroprzedsiębiorców.
Tymczasem według danych z 2023 roku mikroprzedsiębiorstwa w Polsce stanowiły ponad 97% wszystkich firm działających na rynku. Liczba osób zatrudnionych w tym sektorze to około 4,34 mln przy 10,23 mln osób ogółem pracujących w przedsiębiorstwach1. Z tego względu przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw pomija się sporą grupę aktywnych zawodowo osób i wskaźnik nie jest w pełni obiektywny.
Średnia krajowa 2023 vs 2024 – jakie są różnice w wysokości wynagrodzeń?
Główny Urząd Statystyczny udostępnił dane na temat średniej krajowej w ramach Obwieszczenia Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 18 lipca 2024 roku w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w drugim kwartale 2024 r.
Zgodnie z danymi statystycznymi średnia krajowa w drugim kwartale 2024 roku wyniosła 8167,77 złotych2. Dla porównania średnia krajowa w drugim kwartale 2023 roku była równa 7364,30 złote3. Z kolei w sierpniu 2024 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 8189,74 złotych, co stanowiło nominalny wzrost o 11,1 pkt proc. w porównaniu do tego samego miesiąca w 2023 roku 4.
Z udostępnianych danych można wywnioskować, że średnie płace w kraju dynamicznie rosną z roku na rok. Niestety okazuje się, że w praktyce Polacy zarabiają coraz mniej. Jak to możliwe?
Wszystko za sprawą rosnącej inflacji, która przez pewien czas sięgnęła poziomu nawet 18,1%5 (dane z lutego 2023, aktualnie we wrześniu 2024 inflacja wyniosła szacunkowo 4,9%)6. Obecnie za zarobione pieniądze możemy kupić znacznie mniej towarów i usług, niż w roku poprzednim.
Jak obliczyć średnią płacę?
Główny Urząd Statystyczny do ustalania średniej płacy w Polsce wykorzystuje prosty wzór matematyczny. Wszystkie wypłaty pracownicze uwzględnione w celach statystycznych trzeba dodać do siebie, a następnie podzielić otrzymaną sumę przez liczbę wypłat pieniężnych.
Obliczanie średniej krajowej budzi spore kontrowersje, szczególnie ze względu na sporą różnorodność wysokości płac. Doskonałym przykładem będzie przedsiębiorstwo handlowe składające się z 15 osób. Załóżmy, że w firmie pracują następujące osoby:
- 10 handlowców zarabiających 8000 złotych brutto miesięcznie
- 4 osoby w zarządzie zarabiające 15 000 złotych brutto miesięcznie
- właściciel zarabiający 50 000 złotych brutto miesięcznie .
Uwzględniając powyższe dane – 10 x 8000 + 4 x 15 000 + 50 000)/15 = 12 666,67 złotych. Oznaczałoby to, że średnia zarobków wynosi blisko 13 tysięcy złotych, choć większość osób zatrudnionych w firmie nie osiąga takich dochodów. Na tym przykładzie doskonale widać, jak średnia krajowa w 2024 roku może odbiegać od realnych zarobków Polaków.
Przeciętne wynagrodzenie w 2024 roku w Polsce – jakie dane nie są uwzględniane w badaniu?
GUS do obliczania przeciętnego wynagrodzenia w 2024 roku oraz w latach poprzednich wykorzystuje wyłącznie ustawowo określone dane statystyczne. Tak jak zostało już wspomniane, do analiz nie są brane pod uwagę dochody pracowników w firmach zatrudniających do 9 osób. Pensje tej grupy roboczej najczęściej nie są wysokie i często oscylują w granicach minimalnego wynagrodzenia.
Zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. najniższa płaca od 1 lipca tego roku wynosi 4300 złotych brutto. To oznacza, że stawka godzinowa nie może być niższa niż 28,10 złotych brutto. Znamy już stawki płacy minimalnej w 2025 roku. Zgodnie z rozporządzeniem minimalna pensja od stycznia 2025 roku wyniesie 4666 złotych brutto, a stawka godzinowa – 30,50 złotych brutto.
Wskaźnik średniej krajowej nie jest zależny też od pensji pracujących w tzw. budżetówce. To oznacza, że do danych statystycznych nie wlicza się zarobków:
- policjantów,
- żołnierzy,
- strażaków,
- pracowników domów społecznych,
- urzędników skarbowych,
- pracowników sądownictwa.
Dane statystyczne GUS dotyczące przeciętnego wynagrodzenia nie obejmują też zarobków z jednoosobowej działalności gospodarczej, umowy cywilnoprawnej oraz w administracji publicznej.
Średnie zarobki Polaków w 2024 roku – brutto/netto
Dane statystyczne GUS odnoszące się do średniej płacy w Polsce dotyczą zarobków brutto. Kwoty „na rękę” dla pracowników są znacznie niższe. Można przyjąć, że przeciętne wynagrodzenie w 2024 roku netto jest o około 25% niższe od kwoty brutto. Skąd taka różnica?
Wpływ na znaczne pomniejszenie kwoty do wypłaty dla pracownika ma kilka czynników, w tym m.in.:
- składki emerytalne,
- składki zdrowotne,
- składki chorobowe,
- składki rentowe,
- podatek dochodowy.
Warto pamiętać, że spore znacznie ma również próg podatkowy, na podstawie którego obliczany jest należny podatek do Urzędu Skarbowego. Po przekroczeniu kwoty 120 000 złotych brutto obowiązuje podatek w wysokości 32% od nadwyżki. W takim wypadku zarobki netto są jeszcze niższe.
Średnie wynagrodzenie a realne zarobki Polaków
Statystyki GUS uwzględniające przeciętne wynagrodzenie w Polsce są prowadzone od wielu lat. Niestety przekazywane informacje nie stanowią realnego odzwierciedlenia sytuacji na rynku pracy w Polsce m.in. dlatego, że w obliczeniach nie uwzględnia się kluczowych grup roboczych oraz mikroprzedsiębiorców.
Najczęściej bogacą się właściciele firm i osoby na wyższych stanowiskach. Pracownicy fizyczni oraz o przeciętnych kwalifikacjach zarabiają sporo poniżej średniej krajowej 2024.
Pokazuje to jasno inny często wykorzystywany do zobrazowania sytuacji na rynku pracy wskaźnik. Mediana wynagrodzeń w kwietniu 2024 roku wyniosła jedynie 6500 złotych brutto, czyli okazała się aż o 21,9 pkt proc. niższa od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw 7. W praktyce oznacza to, że połowa zatrudnionych na rynku pracy w Polsce otrzymała wynagrodzenie nie wyższe niż ta kwota (analogicznie pensje nie mniejsze niż 6500 złotych otrzymała połowa pracowników).
Rozbieżności sięgające często 40 procent nie umknęły uwadze Głównego Urzędu Statystycznego. Z tego powodu od września 2024 roku obok przeciętnego wynagrodzenia będą publikowane również dane właśnie o medianie wynagrodzeń. Do tej pory takie informacje były podawane tylko raz na dwa lata. Zmiana ma dać pełniejszy i bardziej realny obraz rozkładu wynagrodzeń, w tym z podziałem na regiony, branże oraz grupy wiekowe8.
Średnia krajowa, wzrost gospodarczy i inflacja – podsumowanie
W Polsce średnia krajowa rośnie z roku na rok. Wynika to głównie z mocnego wzrostu gospodarczego. Według danych GUS PKB niewyrównywany sezonowo w II kwartale 2024 roku realnie zwiększył się o 3,2% rok do roku. W analogicznym kwartale 2023 roku spadek wyniósł 0,6% 9. Polska stale się rozwija, a gospodarstwa domowe są coraz bogatsze.
Rosnąca średnia płaca w Polsce niestety nie ma obecnie przełożenia na status społeczny obywateli. Wszystko dlatego, że mimo średniego wzrostu płac ich wartość jest pochłaniana przez słabnącą wartość nabywczą pieniądza.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w 2024 roku to wskaźnik przedstawiający średnie zarobki określonej grupy Polaków. Niestety statystyki nie dotyczą wszystkich osób aktywnych zawodowo, a więc spora część zatrudnionych zarabia znacznie mniej i średnia krajowa jest realnie niższa. Pokazują to m.in. dane dotyczące mediany zarobków w Polsce.
1. https://www.parp.gov.pl/component/publications/publication/raport-o-stanie-sektora-malych-i-srednich-przedsiebiorstw-w-polsce-2024
2. https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/obwieszczenie-w-sprawie-przecietnego-miesiecznego-wynagrodzenia-w-sektorze-przedsiebiorstw-bez-wyplat-nagrod-z-zysku-w-drugim-kwartale-2024-roku,59,43.html
3. https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/obwieszczenie-w-sprawie-przecietnego-miesiecznego-wynagrodzenia-w-sektorze-przedsiebiorstw-bez-wyplat-nagrod-z-zysku-w-drugim-kwartale-2023-roku,59,39.html
4. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/przecietne-zatrudnienie-i-wynagrodzenie-w-sektorze-przedsiebiorstw-w-sierpniu-2024-roku,3,153.html
5. https://nbp.pl/inflacja-bazowa-w-lutym-2023-r/
6. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/szybki-szacunek-wskaznika-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych-we-wrzesniu-2024-roku,21,25.html
7. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/rozklad-wynagrodzen-w-gospodarce-narodowej-w-kwietniu-2024-roku,32,4.html
8. https://kig.pl/aktualnosc-ekonomicz/gus-rozpoczyna-publikacje-miesiecznych-danych-na-temat-rozkladu-wynagrodzen-w-gospodarce-narodowej/
9. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/kwartalne-rachunki-narodowe/wstepny-szacunek-produktu-krajowego-brutto-w-ii-kwartale-2024-roku,3,88.html
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-niefinansowe/wyniki-finansowe-przedsiebiorstw-w-1-polroczu-2024-roku,40,7.html
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dz.U. 2023 poz. 1893)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 2024 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. (Dz.U. 2024 poz. 1362)