Jakie są rodzaje kredytów? Charakterystyka kredytów bankowych dla konsumentów i firm

Czym jest kredyt bankowy?

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe kredyt to umowa zawarta pomiędzy bankiem a kredytobiorcą. Bank oddaje do dyspozycji kredytobiorcy środki pieniężne na cel i czas określony w umowie, a kredytobiorca zobowiązuje się do:

• przestrzegania warunków umowy,
• zwrotu kredytu wraz z odsetkami w wyznaczonych terminach,
• zapłaty prowizji od udzielonego finansowania.

Co ważne, kredytobiorca ma prawo do wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu oraz częściowego nadpłacania kredytu, czyli spłacania rat wyższych od wynikających z harmonogramu w celu zmniejszenia raty lub skrócenia okresu kredytowania. Art. 69 ust. 2 ustawy Prawo bankowe zobowiązuje kredytodawcę i kredytobiorcę do zawarcia umowy na piśmie oraz określenia:

• stron umowy,
• kwoty i waluty kredytu,
• celu kredytowania,
• zasad i terminu spłaty zobowiązania,
• wysokości oprocentowania i warunków jego zmiany,
• sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu,
• zakresu uprawnień banku, które dotyczą kontroli wykorzystania i spłaty kredytu,
• terminów i sposobów postawienia środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy,
• wysokości prowizji (o ile jest stosowana),
• warunków wprowadzania zmian do umowy i jej rozwiązania.

Jeśli kredyt jest denominowany lub indeksowany do waluty innej niż polska, umowa musi zawierać szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Kurs wymiany walut służy szczególnie do wyliczania kwoty kredytu, transz kredytowych oraz rat kapitałowo-odsetkowych.

Przeczytaj więcej: Co się składa na koszt kredytu i jak go obliczyć?

Czym się różni kredyt od pożyczki?

Chociaż „kredyt” i „pożyczka” są używane jako synonimy w mowie potocznej, to stanowią inne produkty finansowe, które różnią się m.in. podstawą prawną, obligatoryjnymi kosztami oraz procedurą wnioskowania. Więcej na ten temat przeczytasz w poradniku: Kredyt a pożyczka – różnice i podobieństwa.

Co istotne, niektóre pożyczki są kredytami konsumenckimi z punktu widzenia prawa. Umowa o kredyt konsumencki dotyczy kredytów do kwoty 255 550 zł lub jej równowartości w walucie obcej, udzielanych konsumentowi przez instytucję finansową. Te przepisy nie są stosowane w przypadku umów pożyczkowych, które nie zobowiązują konsumenta do zapłaty oprocentowania oraz innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą zobowiązania.

Warto również dodać, że niektóre kredyty są kredytami konsumenckimi, np. kredyty w rozumieniu ustawy Prawo bankowe, które nie są zabezpieczone hipoteką oraz opiewają na kwotę mieszczącą się w limicie określonym w art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim – 255 550 zł.

Jakie są główne rodzaje kredytów bankowych?

Rodzaje kredytów wyróżnia się na podstawie:

• Cech podmiotowych kredytobiorców, czyli potocznie wymagań wobec klientów instytucji finansowych – produkty finansowe mogą być przeznaczone wyłącznie dla konsumentów (np. kredyty konsumenckie), przedsiębiorców (np. kredyty obrotowe) lub specyficznych grup (np. kredyty dla studentów).
• Okresu spłaty – kredyt bankowy może być zobowiązaniem krótkoterminowym lub długoterminowym (np. kredyty hipoteczne spłaca się przez nawet 35 lat).
• Cel finansowania – zgodnie z art. 69 ust. 2 ustawy Prawo bankowe umowa kredytu jest umową celową, czyli określającą sposób wykorzystania środków pieniężnych przez kredytobiorcę oraz uprawnienia banku w zakresie kontroli wykorzystania kredytu. Jeżeli zależy Ci na zaciągnięciu zobowiązania finansowego na dowolny cel, który nie będzie podlegał weryfikacji przez kredytodawcę, możesz skorzystać z ofert kredytu konsumenckiego lub pożyczek, które w wielu przypadkach spełniają warunki kredytu konsumenckiego.
• Zabezpieczenia – o ile krótkoterminowy kredyt gotówkowy nie musi się wiązać z dodatkową gwarancją spłaty, np. poręczeniem przez osobę trzecią (tzw. żyranta), o tyle zawarcie umowy o kredyt hipoteczny wymaga zwykle ustawienia zabezpieczenia na nieruchomości.
• Zasad spłaty – kredyt konsumencki w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym klienta banku spłaca się na innych zasadach niż tradycyjny kredyt gotówkowy.
• Waluty – jeśli uzyskujesz przeważającą część dochodów w walucie obcej, możesz uzyskać kredyt w tej samej walucie, np. w euro.

Przeczytaj: Jak sprawdzić, czy stać mnie na pożyczkę?

Główne rodzaje kredytów bankowych dla konsumentów

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 3 i 7 kredyty bankowe są kredytami celowymi. To oznacza, że umowa kredytu musi określać cel finansowania oraz zakres uprawnień banku dotyczących kontroli wykorzystania kredytu. Celem kredytu może być np. zakup i wykończenie kawalerki w nowym budownictwie. Jeśli przyszłemu kredytobiorcy zależy na zaciągnięciu zobowiązania finansowego na dowolny cel, którego nie trzeba będzie udokumentować (np. zebrać faktur lub rachunków i przekazać ich kredytobiorcy), może skorzystać z ofert kredytów konsumenckich lub pożyczek, które często stanowią kredyty konsumenckie.

Jeden z najważniejszych warunków, które musi spełnić klient instytucji finansowej, to posiadanie zdolności kredytowej umożliwiającą terminową spłatę zobowiązania. Zdolność kredytowa jest oceniana na podstawie różnych czynników, w tym dochodów (które powinny być udokumentowane, regularne i stałe) oraz struktury zadłużenia (w tym potencjalnych zaległości w spłatach).

Ponadto kredytobiorca powinien mieć pełną zdolność do czynności prawnych oraz dokument potwierdzający tożsamość (np. dowód osobisty lub inny ważny dokument tożsamości z numerem PESEL). Co ważne, klient banku nie musi posiadać indywidualnego rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego na etapie składania wniosku. Umowie o kredyt może towarzyszyć otwarcie nowego konta. Pamiętaj, aby chwilowo wycofać ewentualne zastrzeżenie numeru PESEL przed zawarciem umowy o kredyt.

Niezależnie od rodzaju kredytu bankowego, którym się interesujesz, warto mieć dobrą historię kredytową w BIK-u (Biurze Informacji Kredytowej). Pamiętaj, że kredyt dla emeryta, szczególnie długoterminowy, może okazać się trudno dostępny ze względu na wiek potencjalnego kredytodawcy w momencie złożenia wniosku.

Kredyt konsumpcyjny

Pożyczki będące kredytami konsumenckimi w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim bywają nazywane potocznie kredytami konsumpcyjnymi lub kredytami gotówkowymi na dowolne cele, np. leczenie psa, naprawę samochodu, wyjazd za granicę, zakup roweru czy zamówienie mebli na wymiar. To oznacza, że umowa kredytowa nie podaje, jak kredytobiorca spożytkuje środki pieniężne, a bank nie wymaga udokumentowania wydatków. Przepisy nie regulują, w jakim maksymalnym czasie kredytobiorca powinien spłacić zobowiązanie.

Alternatywa dla produktów bankowych to pożyczki długoterminowe online dostępne w pozabankowych instytucjach finansowych. Pamiętaj, że renomowane instytucje pożyczkowe sprawdzają zdolność kredytową klientów, aby udzielać pożyczek wyłącznie osobom, które są zdolne do terminowej spłaty zobowiązania z odsetkami. Kredyty i pożyczki są widoczne w BIK-u jako informacje pozytywne (w przypadku terminowego spłacania rat) lub informacje negatywne (w przypadku opóźnień i zadłużeń), które wpływają na ocenę wiarygodności kredytowej konsumenta.

Zobacz także: Kredyt na wesele. Jak poradzić sobie ze ślubnymi wydatkami?

Kredyt hipoteczny

Art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami podaje, że kredyt hipoteczny służy do sfinansowania nabycia lub utrzymania:

• prawa własności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego, który stanowi odrębną nieruchomość,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
• prawa własności nieruchomości gruntowej lub jej części,
• udziału we współwłasności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego będącego odrębną nieruchomością,
• udziału w nieruchomości gruntowej.

Z tego względu kredyt hipoteczny nazywa się potocznie „kredytem na dom”, „kredytem na mieszkanie” czy „kredytem na działkę”. Co ważne, pokrywa nie tylko zakup nieruchomości z pierwotnego lub wtórnego rynku, ale także koszt budowy domu jednorodzinnego, remont starego domu czy koszt montażu ogrzewania podłogowego w nowym mieszkaniu. Kredyt hipoteczny jest zabezpieczony hipoteką na wypadek zaprzestania spłacania zobowiązania przez kredytobiorcę. Dzięki wpisowi hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości, bank (wierzyciel) może doprowadzić do jej sprzedaży, aby odzyskać środki pieniężne niespłacone przez klienta (dłużnika).

Zabezpieczenie hipoteczne jest głównym wyróżnikiem kredytu hipotecznego – nie jest nim każdy rodzaj kredytu mieszkaniowego. Zgodnie z art. 2 pkt 7 ustawy o kredycie hipotecznym kredyt bankowy, który pokrywa remont nieruchomości mieszkalnej czy zakup działki, ale nie jest zabezpieczony hipoteką, nie jest objęty wspomnianymi przepisami. Zwróć uwagę, że tzw. pożyczka hipoteczna, która może pokryć dowolny cel, stanowi umowę kredytu hipotecznego ze względu na zabezpieczenie spłaty.

Kredyt konsolidacyjny

Kredyt konsolidacyjny jest dostępny jako kredyt gotówkowy (bez zabezpieczenia na nieruchomości) lub kredyt hipoteczny (z zabezpieczeniem na nieruchomości), który służy do skonsolidowania (połączenia) różnych zobowiązań finansowych w jedno. To oznacza, że jeśli spłacasz kilka kredytów gotówkowych bądź inne zobowiązania finansowe w tym samym banku albo różnych bankach, możesz je połączyć w jedno zobowiązanie finansowe u jednego kredytodawcy.

Ten produkt finansowy pomaga uniknąć spirali zadłużenia, ponieważ zamienia kilka comiesięcznych rat w jedną, zazwyczaj niższą, dzięki redukcji kosztu bazowego zobowiązań poprzez np. wydłużenie okresu kredytowania lub zastosowanie niższego oprocentowania. Warto jednak pamiętać, że dłuższy okres spłaty może skutkować wyższym całkowitym kosztem zobowiązania ze względu na czas naliczania odsetek od kapitału. Jeżeli kredytobiorca ma dobrą zdolność kredytową, może nie tylko scalić kredyty i pożyczki, ale też uzyskać dodatkowe środki pieniężne na dowolny cel.

Karta kredytowa z odnawialnym limitem

Karta kredytowa (Provi Sm@rt RRSO 81,91%*) stanowi alternatywę dla kredytów i pożyczek gotówkowych. To karta płatnicza z odnawialnym limitem kredytowym, czyli środkami pieniężnymi udzielonymi przez jej wydawcę na dowolne cele. Każda płatność kartą kredytową uszczupla dostępny limit na koncie bankowym (innym niż rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy klienta banku). Wykorzystane kwoty spłaca się jednorazowo lub ratalnie, a każda spłata odnawia limit, który można ponownie wykorzystać.

Kredyt studencki

Jak podaje art. 98 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, kredyt studencki nie jest kredytem w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim. To specyficzny produkt finansowy przeznaczony dla studentów, którzy nie ukończyli 30 lat, a ich przeciętny dochód na osobę w rodzinie z roku poprzedzającego rok złożenia wniosku nie przekracza kwoty określonej przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Co ważne, kredytów studenckich udzielają wyłącznie banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, które zawarły z BGK (Bankiem Gospodarstwa Krajowego) umowę dotyczącą korzystania ze środków Funduszu Kredytów Studenckich.

Zobacz też: Pożyczka również dla studenta (pożyczka online „bezProvizji” RRSO 29,01%**)

Rodzaje kredytów bankowych dla przedsiębiorców

Chociaż banki oferują przedsiębiorcom wspomniane kredyty gotówkowe, kredyty konsolidacyjne czy kredyty hipoteczne, istnieją jeszcze inne rodzaje kredytów bankowych, które są przeznaczone wyłącznie dla firm.

Kredyt obrotowy

Przedsiębiorcy, którzy chcą utrzymać płynność finansową w trudnych sytuacjach, np. kiedy grożą im zatory płatnicze wskutek nieopłacania faktur przez kontrahentów, mogą skorzystać z kredytu obrotowego na dowolne cele związane z bieżącą działalnością gospodarczą. Istnieją różne rodzaje kredytów obrotowych:

• odnawialny (w formie limitu odnawiającego się po każdej spłacie wykorzystanej kwoty),
• nieodnawialny (w formie kredytu gotówkowego spłacanego w comiesięcznych ratach),
• z zabezpieczeniem hipotecznym lub innym, np. klauzulą potrącenia wierzytelności z konta,
• bez zabezpieczenia hipotecznego lub innego (taki produkt jest dostępny dla firm prowadzących działalność dłużej niż np. 12 lub 18 miesięcy),
• w rachunku kredytowym (dostępnym niezależnie od środków zgromadzonych na koncie firmowym),
• w rachunku bieżącym (dostępnym po wykorzystaniu wszystkich środków na koncie firmowym).

Co ważne, kredyt obrotowy jest dostępny także jako kredyt walutowy, czyli w walucie obcej, np. euro.

Kredyt inwestycyjny

Kredyt inwestycyjny, który pokrywa finansowanie rzeczowego majątku trwałego związanego z działalnością gospodarczą oraz innych zobowiązań inwestycyjnych, nie zawsze wymaga ustanowienia hipoteki na nieruchomości lub innych zabezpieczeń rzeczowych. Jeżeli bank udzieli przedsiębiorcy kredytu inwestycyjnego bez zabezpieczenia, maksymalna wysokość finansowania może zostać mocno ograniczona w porównaniu z kredytem hipotecznym, np. do 300 tys. zł. Forma zabezpieczenia wpływa również na maksymalny okres spłaty, np. 15 lat w przypadku ustanowienia hipoteki oraz 6 lat w przypadku innych zabezpieczeń. Niemniej pamiętaj, że kredyt inwestycyjny może pokrywać koszt inwestycji zabezpieczonej hipoteką. W tym przypadku będzie kredytem hipotecznym w rozumieniu ustawy.

Kredytodawca może obliczyć zdolność kredytową przedsiębiorstwa, biorąc pod uwagę estymowane dochody z przyszłej inwestycji. Co ważne, kredyt inwestycyjny służy także do refinansowania zobowiązania zaciągniętego w innej instytucji. W zależności od preferencji przedsiębiorcy kredyt inwestycyjny może mieć formę kredytu nieodnawialnego w rachunku kredytowym lub być wypłacany w transzach dostosowanych do etapów inwestycji.

Kredyt technologiczny

Kredyt technologiczny to dotacja BGK dla przedsiębiorstw z sektora MŚP, które chcą wdrożyć innowację technologiczną, aby rozpocząć produkcję towarów lub świadczenia usług (nowych w ofercie bądź ulepszonych). Dofinansowanie obejmuje m.in. nabycie robót i materiałów budowlanych, raty leasingowe czy ekspertyzy wykonane przez zewnętrznych specjalistów.

Ostatnie nabory umożliwiające uzyskanie kredytu technologicznego odbyły się w 2023 roku. Aktualny harmonogram składania wniosków o dofinansowania w Programie Fundusze Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki znajdziesz na stronie: https://www.nowoczesnagospodarka.gov.pl/strony/dowiedz-sie-wiecej-o-programie/nabory-wnioskow/. Ponadto banki, które podpisały umowę z BGK w zakresie kredytu technologicznego, będą informować klientów o nowych naborach.

Kredyt ekologiczny

Kredyt ekologiczny z dotacją BGK to dofinansowanie dla przedsiębiorstw chcących zrealizować inwestycję ekologiczną za minimum 2 mln zł. Głównym celem dofinansowania jest zwiększenie efektywności energetycznej (ograniczenie zużycia energii o co najmniej 30% w zmodernizowanym obszarze). Dotacja oznacza, że kredyt ekologiczny jest częściowo spłacany przez BGK, który wypłaca premię ekologiczną. Aktualne informacje o naborach znajdziesz na stronie BGK. Pamietaj, że kolejne edycje konkursów mogą się różnić warunkami udzielania kredytu ekologicznego.

Co ważne, istnieją rodzaje kredytów ekologicznych, które są skierowane do firm potrzebujących dodatkowych środków pieniężnych na sfinansowanie prośrodowiskowych rozwiązań, np. zakup pomp ciepła, magazynów energii czy stacji ładowania. W tym przypadku banki oferują tzw. „ekokredyty” lub „zielone pożyczki”.

Jak się przygotować do złożenia wniosku o kredyt?

Niezależnie od tego, czy zamierzasz się ubiegać o kredyt konsumencki, czy kredyt dla przedsiębiorców, pamiętaj, aby podejść odpowiedzialnie do pożyczania pieniędzy. Unikaj nieprzemyślanego zaciągania zobowiązań finansowych, szczególnie na impulsywne wydatki, które wcale nie są konieczne. Jeżeli wydatek jest uzasadniony, określ precyzyjnie, ile pieniędzy potrzebujesz, aby nie pożyczać za dużo. Pamiętaj, że musisz spłacić zarówno kapitał (pożyczoną kwotę), jak i odsetki (naliczane od kapitału).

Zanim wybierzesz ofertę kredytu lub pożyczki, sprawdź, czy instytucja finansowa weryfikuje klientów pod kątem zdolności kredytowej, czyli zdolności do terminowej spłaty zobowiązania wraz z odsetkami. Rzetelne firmy pożyczkowe nie udzielają pożyczek bez BIK i KRD oraz są wpisane do Rejestru Pośredników Kredytowych i Instytucji Pożyczkowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Przeczytaj więcej: Co powinna zawierać umowa o pożyczkę?

*Reprezentatywny przykład dla karty kredytowej Provi Sm@rt: Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) wynosi 81,91%, całkowita kwota kredytu 4 500 zł, całkowita kwota do zapłaty 6128,59 zł, oprocentowanie stałe 17%, całkowity koszt kredytu 1628,59 zł (w tym: opłaty miesięczne 1212,75 zł, odsetki 415,84 zł), 10 miesięcznych równych rat w wysokości 557,15 zł, ostatnia 11 miesięczna rata w wysokości 557,09 zł. Kalkulacja została dokonana na dzień 03.07.2025 r. na reprezentatywnym przykładzie Karty kredytowej Provi Sm@rt. Do obliczenia powyższych parametrów przyjęto, że limit kredytowy w ramach Karty kredytowej Provi Sm@rt w wysokości 4 500 zł został wykorzystany jednorazowo w całości poprzez dokonanie transakcji przy użyciu karty kredytowej.

**Reprezentatywny przykład dla pożyczki Samoobsługowej „bezProvizji”: Oferta produktowa pożyczka „bezProvizji” jest dostępna od 19.03.2025 r. i dotyczy pożyczki przez internet o całkowitej kwocie pożyczki od 1000 zł do 30 000 zł, spłacanej w 12, 18, 24, 36, 44 lub 48 ratach miesięcznych. Liczba możliwych rat jest zależna od wybranej całkowitej kwoty pożyczki. Warunkiem udzielenia pożyczki jest pozytywny wynik oceny zdolności kredytowej konsumenta. Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) wynosi 29,01%, całkowita kwota kredytu (bez kredytowanych kosztów) 7000 zł, całkowita kwota do zapłaty 8512,03 zł, oprocentowanie stałe 15%, całkowity koszt kredytu 1512,03 zł (w tym: prowizja 0 zł, opłata przygotowawcza 40 zł, opłata za elastyczny plan spłat 611 zł, odsetki 861,03 zł), 17 miesięcznych równych rat w wysokości 472,90 zł i ostatnia, 18. rata w wysokości 472,73 zł. Kalkulacja z dnia 19.03.2025 r. na reprezentatywnym przykładzie pożyczki „bezProvizji”.