Zdolność kredytowa: czym jest i co ma na nią wpływ?

Czym jest zdolność kredytowa? 

Zdolność kredytowa jest wyrażana w postaci sumy pożyczki, na której spłatę potencjalnie pozwala sytuacja finansowa konkretnego klienta. Określa więc maksymalną kwotę kredytu, jaką będzie mógł uzyskać na wskazanych we wniosku warunkach. To jeden z podstawowych elementów procedury wykorzystywanych przez banki i firmy pożyczkowe. Jego zadaniem jest uniknięcie ryzyka związanego z problemami z regulowaniem zobowiązania. Im wyższa zdolność kredytowa, tym wyższe finansowanie można uzyskać. Jednocześnie zbyt niska zdolność kredytowa jest częstą przyczyną uzyskania decyzji odmownej. Nie warto podchodzić do niej jednak z tego powodu z rezerwą: ocena zdolności kredytowej chroni nie tylko instytucję, ale również pożyczkobiorcę. Pozwala na uniknięcie niekontrolowanego zadłużania się, co mogłoby doprowadzić do utraty płynności.

Kiedy jest badana zdolność kredytowa?

Ocenę zdolności kredytowej najczęściej przeprowadzają banki po złożeniu przez klienta wniosku o kredyt. Warto mieć jednak świadomość, że zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim również firmy pożyczkowe działające poza sektorem bankowym na podstawie tej ustawy zobowiązane są do dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta. Oczywiście cała procedura może prezentować się różnie w zależności od typu zobowiązania, wnioskowanej kwoty oraz długości okresu spłaty. Kredyt hipoteczny zazwyczaj wiąże się z koniecznością zapewnienia bardzo wysokiej zdolności kredytowej, co przekłada się na skomplikowaną procedurę. Kredyt gotówkowy, zwłaszcza na niższą kwotę, w wielu przypadkach pozwoli natomiast na uzyskanie środków na zdecydowanie bardziej liberalnych zasadach, wobec czego zestaw dokumentów wymaganych przy ocenie zdolności kredytowej będzie nieco mniej rozbudowany. W przypadku pożyczki na raty, firmy spoza sektora bankowego, mają wypracowane bardzo zróżnicowane podejście do oceny klienta. Przy wyższych kwotach i dłuższych okresach spłaty instytucje chcą zweryfikować zdolność kredytową klienta i przekonać się, czy będzie w stanie wywiązać się ze zobowiązań.

Co jest brane pod uwagę podczas oceny zdolności kredytowej?

W ocenie zdolności kredytowej konieczne staje się wzięcie pod uwagę wielu zróżnicowanych czynników. Wbrew pozorom te nie ograniczają się wyłącznie do zestawienia osiąganych dochodów i wydatków. Sama procedura będzie się natomiast różnić w zależności od typu konkretnego produktu oraz instytucji. Należy mieć także świadomość, że banki i firmy pożyczkowe prowadzące ocenę zdolności kredytowej korzystają ze zróżnicowanych algorytmów, wobec czego poszczególne czynniki mogą w różny sposób wpływać na ostateczny wynik. Lista podstawowych elementów określających zdolność kredytową prezentuje się jednak podobnie. Należą do nich m.in.:

• Miesięczny dochód;
• Ponoszone stałe wydatki (np. z tytułu czynszu, innych opłat);
• Aktualne zadłużenie (spłacane kredyty, pożyczki, ale także posiadane karty kredytowe czy limity w rachunku, ze szczególnym uwzględnieniem wysokości raty innych kredytów);
• Koszty utrzymania kredytobiorcy i jego rodziny;
• Liczba osób na utrzymaniu, liczba osób w gospodarstwie domowym;
• Historia kredytowa (sposób, w jaki kredytobiorca spłacał dotychczasowe zobowiązania);
• Stan cywilny i status majątkowy;
• Źródło otrzymywania dochodu, typ umowy;
• Wykształcenie;
• Doświadczenie zawodowe, staż pracy, wykonywany zawód.

Źródła dochodu brane pod uwagę przez instytucję

Jak widać, miesięczny dochód jest jedną z wielu składowych decydujących o zdolności kredytowej. Należy mieć jednak świadomość, że znaczącą rolę w procesie oceny klienta odgrywa również źródło Twoich dochodów. Im bardziej jest stabilne i przewidywalne, tym większe zaufanie wzbudza w oczach instytucji, co przekłada się również na kwotę kredytu, na jaką możesz liczyć. Umowa o pracę, zwłaszcza umowa o pracę na czas nieokreślony, nie bez przyczyny cieszy się największym zaufaniem banków i firm pożyczkowych. W jej przypadku ryzyko utracenia źródła dochodu, a co za tym idzie również niewypłacalności klienta, jest zdecydowanie niższe niż w innych scenariuszach. Nie oznacza to jednak, że kredytu lub pożyczki nie uzyskają osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę na czas określony. W niektórych przypadkach, zwłaszcza w segmencie kredytów hipotecznych, instytucja może jednak oczekiwać, żeby umowa tego typu obowiązywała przez wskazany okres. Szans na kredyt lub pożyczkę nie są również pozbawione osoby, które wykonują obowiązki na podstawie umowy cywilnoprawnej (takiej jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło). Wówczas ważną rolę odegra jednak stabilność osiąganych dochodów. Podobna zależność dotyczy również przedsiębiorców, w tym osób samozatrudnionych. Poszczególne instytucje w różny sposób odnoszą się do kwestii źródła Twoich dochodów, warto wobec tego poznać ich oczekiwania jeszcze przed złożeniem wniosku o finansowanie.

Zdolność kredytowa a warunki kredytu lub pożyczki

Na poziom zdolności kredytowej wpływ mają nie tylko czynniki bezpośrednio powiązane z możliwościami finansowymi kredytobiorcy. O wymaganej zdolności kredytowej decydują również warunki konkretnego zobowiązania. Odpowiedni dobór parametrów może znacząco podnieść zdolność kredytową bez większych wyrzeczeń:

• Kwota kredytu: oczywiście im niższa całkowita kwota zobowiązania, tym niższa zdolność kredytowa będzie niezbędna do jego uzyskania. W wielu przypadkach urealnienie oczekiwań wobec wysokości zobowiązania pozwoli na zabezpieczenie interesów zarówno instytucji finansowej, jak i pożyczkobiorcy, oraz uzyskanie wsparcia.
• Okres spłaty: krótki okres kredytowania pozwala na uzyskanie sporych oszczędności, ponieważ pożyczkobiorca przez krótszy czas jest zobowiązany do płatności dodatkowych kosztów. Z drugiej strony przekłada się to również na wysokość miesięcznych rat. Im dłuższy okres spłaty tym niższe miesięczne zobowiązanie, które pozwala na uzyskanie większej kwoty kredytu / pożyczki.
• Rodzaj rat: na rynku nie bez przyczyny dominują raty równe, w ramach których przez cały okres kredytowania spłaca się taką samą kwotę. W przypadku niektórych produktów proponowane są jednak również raty malejące. Ich podstawową zaletą jest niższy całkowity koszt kredytu, wpłynie to jednak na wysokość miesięcznych rat w początkowym okresie. W związku z tym klient będzie musiał wykazać się wyższą zdolnością kredytową.
• Oprocentowanie kredytu: w segmencie kredytów hipotecznych coraz częściej można wybierać pomiędzy oprocentowaniem zmiennym, uzależnionym od wysokości stóp procentowych, oraz stałym, w ramach którego stawka oprocentowania jest "zamrażana" na pewien okres. To drugie rozwiązanie okaże się korzystne w przypadku podniesienia stóp procentowych, jednocześnie wymaga wyższej zdolności kredytowej.
• Zabezpieczenia i ubezpieczenia kredytu: banki i firmy pożyczkowe mogą również zaproponować skorzystanie z dodatkowych zabezpieczeń pożyczki lub oferty firm ubezpieczeniowych. Dzięki nim finansowanie wiąże się z mniejszym ryzykiem dla klienta i instytucji finansowej. Może to mieć odzwierciedlenie w wymaganej wysokości zdolności kredytowej.

Znajdź odpowiedni produkt

Produkt kredytowy powinien korespondować z możliwościami spłaty klienta. Jednakże na wysokość miesięcznej raty, a co za tym idzie również na całkowitą kwotę zobowiązania, mają wpływ różne parametry stosowane przez instytucje finansowe. Znalezienie najlepszego i najtańszego produktu nie powinno sprawiać problemu, można zrobić to także bez wychodzenia z domu. Przydatnym narzędziem okaże się ranking kredytów gotówkowych. Pozwoli na szybkie porównanie poszczególnych ofert oraz porównanie najważniejszych informacji na ich temat, takich jak rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO), wysokość raty oraz całkowity koszt kredytu przy wskazanym okresie spłaty.

Poznaj swoją zdolność kredytową

Aby określić poziom zdolności kredytowej, nie trzeba czekać na wynik analizy przeprowadzanej przez pracowników banku lub firmy pożyczkowej. Przy pomocy np. kalkulatora zdolności kredytowej możesz spróbować oszacować jej wysokość samodzielnie. To dobre rozwiązanie zwłaszcza w sytuacji, w której zastanawiasz się, czy w danym momencie możesz liczyć na uzyskanie wsparcia o określonych parametrach. Swoją zdolność kredytową możesz poznać również, np. konsultując się z ekspertami lub doradcami kredytowymi. Należy przy tym pamiętać, że uniwersalne narzędzia nie będą w każdym przypadku odzwierciedlały wyliczeń konkretnej instytucji. Mogą także nie uwzględniać wielu czynników ważnych z jej perspektywy. Należy je traktować jedynie orientacyjnie. Warto zweryfikować swoją zdolność kredytową jeszcze przed złożeniem wniosku, zwłaszcza że pewne parametry mogą znacząco wpłynąć na jej wysokość i warto nad nimi popracować przed oficjalnym aplikowaniem o produkt kredytowy.

Jak zwiększyć zdolność kredytową?

Co wyjątkowo ważne: zdolność kredytowa zmienia się w dokładnie taki sam sposób, w jaki zmieniają się Twoje finanse, doświadczenie zawodowe czy sytuacja życiowa. Każdy z nas ma także znaczny wpływ na to, jak się prezentuje. W niektórych przypadkach wystarczy wprowadzenie kilku prostych zmian, aby znacząco podnieść zdolność kredytową:

• Wyższy dochód: uzyskanie podwyżki lub dodatkowego źródła dochodu znacząco zwiększy szanse na uzyskanie kredytu w oczekiwanej wysokości i wpłynie na podniesienie zdolności kredytowej.
• Spłaty wcześniejszych zobowiązań: znaczny wpływ na zdolność kredytową ma również inne zadłużenie. Raty innych kredytów są w końcu sporym obciążeniem dla domowego budżetu. Warto więc, zwłaszcza w przypadku wniosku o kredyt na wyższą sumę, spłacić część z nich.
• Rezygnacja z karty kredytowej i limitu w rachunku: wiele osób, które posiadają w portfelu kartę kredytową lub kartę debetową z limitem, nie zdaje sobie sprawy z tego, że cierpi na tym ich zdolność kredytowa. Dzieje się tak nawet w sytuacji, w której plastiki nie są w ogóle używane (a takich sytuacji nie brakuje). Przed złożeniem wniosku o kredyt warto wobec tego zastanowić się, czy te produkty kredytowe są naprawdę niezbędne.
• Zmiana warunków zatrudnienia: na Twoją zdolność kredytową wpływ ma oczywiście również typ relacji łączącej Cię z pracodawcą, a w niektórych przypadkach liczyć będą się również wskazane w umowie okresy. Warto więc, szczególnie w przypadku kredytu hipotecznego czy większego kredytu gotówkowego lub pożyczki ratalnej, spróbować renegocjować warunki umowy (np. wydłużyć czas jej obowiązywania). W wielu przypadkach pracodawca zgodzi się na takie rozwiązanie, a to z kolei wpłynie na to, jak prezentuje się zdolność kredytowa.

Sposób na wyższą zdolność kredytową 

Często okazuje się, że kredytobiorca samodzielnie nie posiada zdolności kredytowej wymaganej do uzyskania finansowania o wskazanej wysokości i na określonych warunkach. W takiej sytuacji dobrym sposobem na zwiększenie zdolności kredytowej może okazać się zaangażowanie dodatkowych osób. W przypadku dużych zobowiązań, takich jak kredyty hipoteczne, znaczną popularnością cieszy się zaciąganie kredytu wspólnie z inną osobą. Co ważne: instytucje nie regulują tego, kto może zostać współkredytobiorcą. Może być to więc np. małżonek, rodzic, partner czy inna bliska osoba. Wpłynie to na znaczne zwiększenie zdolności kredytowej. Należy jednak pamiętać, że współkredytobiorcy odpowiadają za zobowiązanie solidarnie i są zobowiązani do jego regulowania.

Na nieco innej zasadzie działa poręczenie pożyczki. Poręczyciel udziela w takim przypadku gwarancji spłaty zobowiązania w sytuacji, w której kredytobiorca lub pożyczkobiorca nie będzie wywiązywał się ze swoich obowiązków. Bezpośrednio nie uczestniczy więc w procesie spłaty, o ile kredytobiorca radzi sobie z nią samodzielnie. Musi jednak liczyć się z taką koniecznością, wobec czego bierze na siebie poważne zobowiązanie. Zarówno poręczyciel, jak i współkredytobiorca powinni posiadać oczekiwaną zdolność kredytową, aby instytucja wyraziła zgodę na ten rodzaj regulowania spłaty kredytu lub pożyczki.

Poznaj 5 blogów finansowych, które warto znać >>