Ile gotówki można wpłacić do banku bez kontroli urzędu?

Wpłata gotówki na konto a urząd skarbowy – najważniejsze informacje

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, nazywana potocznie ustawą o AML (Anti-Money Laundering), zobowiązuje banki oraz inne wskazane w tej ustawie instytucje obowiązane do sprawowania kontroli nad przepływem środków pieniężnych na kontach swoich klientów. Instytucje finansowe mają obowiązek poinformować Generalnego Inspektora Informacji Finansowej w razie wystąpienia podejrzeń wobec przelewu bankowego i wpłaty gotówki na konto.

Instytucje obowiązane wskazane w ustawie muszą złożyć powiadomienie o transakcji, jeśli:

• tytuł przelewu wzbudza podejrzenia,
• klient zrealizował jednorazowy przelew wychodzący lub otrzymał przelew przychodzący na sporą kwotę,
• klient wpłacił dużą ilość gotówki na konto,
• klient regularnie otrzymuje przelewy na podobne kwoty od różnych nadawców,
• właściciel konta zleca przelewy na stosunkowo niewielkie kwoty w krótkich odstępach czasu, prawdopodobnie zamierzając uniknąć konsekwencji z tytułu zrealizowania jednej transakcji na wysoką kwotę.

Oczywiście standardowe wpłaty gotówki na konto w banku, także za pomocą wpłatomatu, raczej nie wzbudzają podejrzeń banku, a urząd skarbowy nie zostaje poinformowany o każdej realizowanej transakcji.

Dowiedz się też: Nie dostałem zwrotu podatku – co to oznacza?

Ile gotówki można wpłacić do banku bez kontroli urzędu – aktualne przepisy

Zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu wpłaty środków pieniężnych na konto bankowe oraz wypłaty z rachunków podlegają kontroli GIIF (Generalnego Inspektora Informacji Finansowej), jeśli wartość transakcji przekracza 15 tys. euro lub równowartość tej kwoty w innej walucie¹. Co więcej, GIIF otrzymuje informacje o dokonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 tys. euro – z kilkoma wyjątkami, które opisano w art. 72 ust. 1 pkt 2 lit. a-f. Jednym z wyłączeń jest transfer środków pomiędzy rachunkiem płatniczym a rachunkiem lokaty terminowej, które należą do tego samego klienta w tym samym banku.

Zgodnie z art. 105 ust. 2 pkt 3 ustawy o AML informacje, o których mowa w art. 72 ww. ustawy, GIIF udostępnia Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej na warunkach art. 46 ust. 2a ustawy o KAS. Co więcej, art. 105 ust. 4 ustawy o AML umożliwia uzyskanie informacji finansowych i analiz finansowych, które posiada GIIF, przez dyrektora izby administracji skarbowej oraz naczelnika urzędu celno-skarbowego na podstawie pisemnego i uzasadnionego wniosku.

Warto też wspomnieć o przesłankach stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, które są omówione w art. 35 ustawy o AML². Zgodnie z tym przepisem instytucje finansowe mają obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa nie tylko w przypadku wspomnianych pojedynczych transakcji lub powiązanych ze sobą transakcji, których wartość przekracza 15 tys. euro, ale również w przypadku:

• nawiązywania nowych stosunków gospodarczych,
• dokonywania okazjonalnego transferu środków pieniężnych na kwotę przekraczającą 1 tys. euro,
• przeprowadzenia transakcji okazjonalnej z wykorzystaniem waluty wirtualnej o równowartości 1000 euro lub większej w odniesieniu do podmiotów świadczących usługi w zakresie wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi (zdefiniowanych w art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy o AML),
• przeprowadzenia transakcji gotówkowej okazjonalnej o wartości większej niż 10 tys. euro w odniesieniu do przedsiębiorców dokonujących płatności za towary w gotówce (zdefiniowanych w art. 2 ust. 1 pkt 23 ustawy o AML), bez względu na to, czy transakcja stanowi pojedynczą operację, czy dokonano kilku powiązanych ze sobą operacji,
• obstawiania stawek oraz odbioru wygranej o równowartości 2000 euro lub większej w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność w zakresie gier i zakładów losowych (zdefiniowanych w z art. 2 ust. 1 pkt 20 ustawy o AML), bez względu na to, czy transakcja to pojedyncza operacja, czy kilka powiązanych ze sobą operacji,
• podejrzenia finansowania terroryzmu,
• podejrzenia prania pieniędzy,
• wątpliwości wobec prawdziwości bądź kompletności dotychczasowo uzyskanych danych identyfikacyjnych klienta.

Ponadto art. 35 ust. 2 ustawy o AML zobowiązuje instytucje do stosowania środków bezpieczeństwa również w przypadku klientów, z którymi utrzymują już stosunki gospodarcze, szczególnie jeśli doszło do zmiany ich charakteru lub okoliczności. Pełny zakres wspomnianych środków bezpieczeństwa jest określony w art. 34 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Środki bezpieczeństwa obejmują:

• identyfikację klienta oraz weryfikację jego tożsamości,
• identyfikację beneficjenta rzeczywistego,
• podejmowanie uzasadnionych czynności w celu weryfikacji tożsamości beneficjenta oraz określenia struktury własności i kontroli w przypadku klienta, który jest osobą prawną, jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej lub trustem (zdefiniowanym w art. 2 ust. 2 pkt 24 ww. ustawy),
• ocenę stosunków gospodarczych oraz – stosownie do sytuacji – pozyskanie danych na temat ich celu i charakteru,
• monitorowanie stosunków gospodarczych klienta, w tym analizę transakcji pod kątem m.in. rodzaju i zakresu działalności gospodarczej prowadzonej przez klienta,
• badanie źródła pochodzenia wartości majątkowych będących w dyspozycji klienta w uzasadnionych przypadkach.

Wpłata dużej gotówki na konto – jak się przygotować do kontroli US?

Wpłata pieniędzy na konto bankowe w kwocie przekraczającej 15 tys. euro prawdopodobnie będzie skutkować przeanalizowaniem transakcji przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej i ewentualnym podjęciem dalszych czynności zmierzających do określenia, czy środki pochodzą z legalnego źródła. Jak wspomnieliśmy, GIIF może przekazywać informacje i analizy finansowe Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektorowi izby administracji skarbowej oraz naczelnikowi urzędu celno-skarbowego w zakresie ich ustawowych zadań oraz na pisemne, uzasadnione wnioski. Organy mogą podjąć dalsze działania w celu wyjaśnienia źródła przychodów podatnika, które budzą podejrzenia. Wystarczy skompletować rozliczenia podatkowe, umowę darowizny lub jakikolwiek inny dokument potwierdzający legalność środków wpłaconych na konto. Złożenie wyjaśnień pozwoli uniknąć konsekwencji prawnych.

Już na początku warto zadbać, aby tytuł przelewu jasno wskazywał na jego pochodzenie, a w przypadku niektórych darowizn można zabezpieczyć się jej zgłoszeniem na odpowiednim formularzu³.

Co ważne, kara za nieujawnienie dochodów w Polsce może wynosić nawet do 75% wartości tych środków⁴, a w skrajnych przypadkach naruszenie przepisów może skutkować też pozbawieniem wolności do lat 5.

Wpłata pieniędzy gotówką na konto a zwolnienia z podatku od darowizn

Niestety, z najnowszej interpretacji fiskusa wynika, że darowizna nie może być przekazywana w gotówce – nawet w najbliższej rodzinie stanowiącej tzw. zerową grupę podatkową, którą opisujemy w dalszej części artykułu. Stanowi to zmianę wobec wcześniejszych stanowisk, w których akceptowano np. przekazanie darowizny w gotówce członkowi rodziny, który następnie wpłacił ją na własne konto. Aktualnie obdarowana osoba skorzysta ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn jedynie w sytuacji, w której darczyńca przekaże środki pieniężne bezpośrednio na konto nabywcy, czyli np. ojciec zleci przelew na rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy córki⁵.

Kiedy darowizna przelana na konto bankowe jest zwolniona z podatku?

Od 1 lipca 2023 roku obowiązują nowe limity darowizn, które wpływają na konieczność zgłoszenia otrzymania środków pieniężnych do urzędu skarbowego i uiszczenia podatku. Na samym początku warto podkreślić, że ustawa o podatku od darowizn i spadków określa zwolnienia przedmiotowe (art. 4 ww. ustawy) oraz zwolnienia podmiotowe (art. 4a ww. ustawy). W niniejszym artykule opisujemy warunki, które należy spełnić, aby skorzystać ze zwolnienia podmiotowego. Ponadto art. 9 ust. 1 pkt 1-3 ww. ustawy podaje maksymalną wartość własności rzeczy i praw majątkowych, które nie podlegają opodatkowaniu w poszczególnych grupach podatkowych. Aktualne limity darowizn, od których nie trzeba odprowadzać podatku, przedstawia poniższa tabela.

Grupa podatkowa	Stopień pokrewieństwa	Maksymalna kwota darowizny, która nie jest objęta podatkiem
0 (w ramach I grupy podatkowej)	małżonek, zstępni (np. córka, syn, wnuk, prawnuk), wstępni (np. matka, ojciec, babcia, dziadek), rodzeństwo, macocha, ojczym	Darowizny do 36 120 zł w najbliższej rodzinie, czyli zerowej grupie podatkowej, nie są objęte podatkiem. Jeżeli łączna kwota darowizn od najbliższej osoby przekroczy 36 120 zł w ciągu ostatnich 5 lat, to należy je udokumentować oraz powiadomić urząd o nabyciu majątku, aby nie zapłacić podatku.
I	małżonek, zstępni (np. córka, syn, wnuk, prawnuk), wstępni (np. matka, ojciec, babcia, dziadek), rodzeństwo, macocha, ojczym, synowa, zięć, pasierb, teściowie	36 120 zł
II	zstępni rodzeństwa, zstępni i małżonkowie pasierbów, rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych	27 090 zł
III	inni nabywcy, którzy nie zostali wymienieni w poprzednich grupach podatkowych	5 733 zł

Źródło: Opracowanie własne

Jak podkreśliliśmy w tabeli, osoby należące do tzw. zerowej grupy podatkowej są objęte szczególnymi przepisami. Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha nie zapłacą podatku od jednorazowej darowizny przekraczającej 36 120 zł lub wyższej sumy darowizn przekazanych przez daną osobę w ciągu 5 lat poprzedzających rok ostatniej darowizny, o ile:

• udokumentują przekazanie środków pieniężnych na rachunek (płatniczy lub inny) nabywcy,
• zgłoszą otrzymanie darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, chyba że ostatnie nabycie nastąpiło na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo oświadczenie woli jednej ze stron zostało złożone w tej formie. W tych sytuacjach zgłoszenie nie jest konieczne.

Jeżeli te warunki nie zostaną spełnione, darowizna zostanie objęta podatkiem na zasadach obowiązujących pozostałe grupy podatkowe. Osoby, które należą do I, II lub III grupy podatkowej, muszą zapłacić podatek od nadwyżek, czyli różnicy między kwotą wolną od podatku a otrzymaną darowizną lub sumą darowizn od danej osoby w ciągu 5 lat poprzedzających rok ostatniego nabycia środków pieniężnych. Darowizny przekraczające kwoty wolne należy zgłosić do urzędu na właściwym druku. Dopóki darowizny nie przekraczają limitów, nie trzeba ich zgłaszać.

Przeczytaj także:
Podatek od wynajmu mieszkania – ile wynosi i jak go rozliczyć?
Pożyczka od rodziny – co warto wiedzieć?
Pożyczka a podatki – czy musisz je zapłacić?

Źródła:
1. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/przeciwdzialanie-praniu-pieniedzy-oraz-finansowaniu-terroryzmu-18708093/art-72
2. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/przeciwdzialanie-praniu-pieniedzy-oraz-finansowaniu-terroryzmu-18708093/art-35?unitId=art(35)
3. https://www.gov.pl/web/gov/zglos-otrzymanie-majatku-ze-spadku-lub-darowizny-formularz-podatkowy-sd-z2
4. https://www.podatki.gov.pl/pit/abc-pit/co-jesli-nie-ujawniasz-wszystkich-przychodow/
5. https://www.prawo.pl/podatki/darowizne-trzeba-dac-bezposrednio-i-na-konto,527331.html